Гук заңы бетінің кодын көру

'''Гук заңы''' — [[тегеурін]] мен одан туған пішін өзгерісі арасындағы тура [[пропорционалдық]]ты анықтайтын заң.

Гук заңы тәжірибе негізінде көптеген серпімді денелер үшін белгілі бір шекте жүктемелеу арқылы расталады. Гук заңы тура пропорционал болып табылатын тегеуріннің ең жоғары шегі — пропорционалдық шек болып табылады. Бұл заң ұлғаю, сығу және ығыстыру кезіндегі Гук заңы болып бөлінеді. Бірінші заң бойынша нормаль кернеу <big><math>\tau</math></big> салыстырмалы ұзартуға пропорциональ яғни <math>\tau = E \epsilon</math> мұндағы <big><math>E</math></big> — ұлғаю кезіндегі серпімділік модулі деп аталатын пропорционалдық коэффициенті. Екінші заң бойынша жанама кернеу <big><math>\tau</math></big> ығысу бұрышына <math>\gamma</math> пропорционал және <big><math>\tau = G\gamma</math></big>, мұндағы <big><math>G</math></big> — ығысу кезіндегі [[Серпімділік модулі|серпінділік модулі]]; серпінділік модульдері <big><math>E</math></big> және <big><math>G</math></big> заттың түріне қарай тәжірибе жолымен анықталады және заттың қатаңдығы шамасын сипаттайды. Өлшем бірлігі кг/ см<sup>2</sup> немесе км/мм<sup>2</sup>.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, «Мектеп» баспасы, 2002 жыл.</ref>

==Иілу кезіндегі Гук заңы== 
<math>\sigma = E\epsilon</math>, мұндағы Е - бойлық
серпімділік модуль, <math>\epsilon =\frac{y}{\rho}</math> = салыстырмалы бойлық деформациа
<math>\sigma =\frac{M_x}{\xi_x} y</math> - тік кернеу, <math>\xi_x</math> - өстік
инерция моменті, <math>M_x</math> - иілу моменті, y - бейтарап
өстен кез келген нүктеге дейінгі қашықтық,
<math>\rho</math> - бейтарап талшықты [[қисықтық радиус]].

==Бұралу кезіндегі Гук заңы== 
<math>\tau = G\gamma</math>, мұндағы G-ығысу
кезіндегі серпімділік модулі, <math>\gamma</math> - салыстырмалы
ығысу, <math>\tau =\frac{T_b}{\xi_p} \rho</math> -  [[жанама кернеу]], <math>T_b</math> - бұралу моменті,
<math>\xi_p</math> - өрістік [[инерция моменті]], <math>\rho</math> - элементтен
қиманың центріне дейінгі қашықтық.
==Созылу (сығылу) кезіндегі Гук заңы== 
<math>\sigma = E\epsilon</math>
мұндағы <math>\sigma =\frac{N}{A}</math>—тік [[кернеу]], <math>\epsilon=\frac{\Delta l}{l}</math> - бойлық өзгеру,
l - сызықтың бастапқы ұзындығы,<math>\Delta l</math> - абсолют
бойлық өзгеру, N - бойлық күш, A-көлденең
қиманың ауданы.

==Ығысу деформациясы кезіндегі Гук заңы== 
<math>\tau = G\gamma</math>
мұндағы G - ығысу кезіндегі серпімділік модуль,
<math>\gamma</math>-салыстырмалы ығысу, <math>\tau =\frac{Q}{A}</math> - жанама кернеу,
Q - жанама күш, A - ығысу қиманың ауданы.

==Жазық кернеулік күй үшін Гук заңы== 
<math>\epsilon_x = \frac{1}{E}(\sigma_x - \mu \sigma_y)</math>,  <math>\epsilon_y = \frac{1}{E}(\sigma_y - \mu \sigma_x)</math>, мұндағы 
<math>\sigma_x</math>, <math>\sigma_y</math> - x, y өстеріне қатысты тік кернеулер,
<math>\mu</math> - [[Пауссон коэффициенті]], Е - бойлық [[Серпімділік модулі|серпімділік модуль]].

==Гуктың жалпылама заңы== 
<math>\epsilon_x = \frac{1}{2}[\sigma_x - \mu (\sigma_y + \sigma_z)]</math>;
<math>\epsilon_y = [\sigma_y - \mu (\sigma_x + \sigma_z)]</math>;
<math>\epsilon_z = \frac{1}{E}[\sigma_z - \mu (\sigma_y + \sigma_x)]</math>, мұндағы Е - бойлық серпімділік модуль, <math>\mu</math> - Пауссон
коэффициенті.

==Сызықтық жылжығыштық кезіндегі Гук заңы== 
<math>\epsilon = \frac{1 + k}{E}\sigma</math>, мұндағы <math>\sigma</math> - тік кернеу,
<math>H = \frac{E}{1 + k}\sigma</math>—серпімділік ұзақтық модулі, k - сызықтық [[жылжығыштық]] коэффициенті.

==Дереккөздер== 
<references/>
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Физикалық заңдар]]